کدام شب ماه مبارک رمضان محتمل‌تر به «شب قدر» است؟

 

 آیت‌الله مکارم شیرازی در تفسیر نمونه در بخش نکته‌ها ذیل آیات سوره مبارکه «قدر» به محتمل‌ترین شب از ماه مبارک رمضان به شب قدر پرداخته است که در ادامه متن آن را می‌خوانیم؛  بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِیمِ

إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ * وَمَا أَدْرَاکَ مَا لَیْلَةُ الْقَدْرِ * لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ * تَنَزَّلُ الْمَلَائِکَةُ وَالرُّوحُ فِیهَا بِإِذْنِ رَبِّهِم مِّن کُلِّ أَمْرٍ * سَلَامٌ هِیَ حَتَّىٰ مَطْلَعِ الْفَجْرِ ؛ به یقین ما آن (قرآن) را در شب قدر نازل کردیم. و تو چه مى دانى شب قدر چیست؟! شب قدر بهتر از هزار ماه است. فرشتگان و «روح» در آن شب به اذن پروردگارشان براى (تقدیر) هر امرى نازل مى شوند. شبى است سرشار از سلامت (و برکت و رحمت) تا طلوع سپیده». (قدر/ 1 تا 5)

در این که «لیلة القدر» در ماه «رمضان» است تردیدى نیست چرا که جمع میان آیات قرآن، همین معنى را اقتضا مى‌کند.

از یکسو مى‌گوید: «قرآن در ماه رمضان نازل شده» و از سوى دیگر مى فرماید: «در شب قدر نازل گردیده» (آیات مورد بحث).

ولى، در این که کدام شب از شب‌هاى ماه رمضان است؟ گفتگو بسیار است، و در این زمینه، تفسیرهاى زیادى شده، از جمله: شب اول، شب هفدهم، شب نوزدهم، شب بیست و یکم، شب بیست‌وسوم، شب بیست‌وهفتم، و شب بیست‌ونهم.

اما، مشهور و معروف در روایات این است: در دهه آخر ماه رمضان و شب بیست‌ویکم یا بیست‌وسوم است، لذا در روایتى مى‌خوانیم: در دهه آخر ماه مبارک، پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) تمام شب‌ها را احیا مى‌داشت و مشغول عبادت بود.

و در روایتى، از امام صادق(علیه السلام) آمده است: شب قدر، شب بیست‌ویکم یا بیست‌وسوم است، حتى هنگامى که راوى اصرار کرد کدامیک از این دو شب است و پرسید: اگر من نتوانم هر دو شب را عبادت کنم کدامیک را انتخاب نمایم؟! امام(علیه السلام) تعیین نفرمود، و افزود: مَا أَیْسَرَ لَیْلَتَیْنِ فِیما تَطْلُبُ: «چه آسان است دو شب براى آنچه مى‌خواهى»!

ولى، در روایات متعددى که از طرق اهل‌بیت(علیهم السلام) رسیده است، بیشتر روى شب بیست‌وسوم تکیه شده، در حالى که روایات اهل سنت بیشتر روى «شب بیست‌وهفتم» دور مى زند.

در روایتى، از امام صادق(علیه السلام) نیز نقل شده که فرمود:

أَلتَّقْدِیْرُ فِى لَیْلَةِ الْقَدْرِ تِسْعَةُ عَشَرَ، وَ الاِبْرامُ فِى لَیْلَةِ اِحْدى وَ عِشْرِیْنَ وَ الاِمْضاءُ فِى لَیْلَةِ ثَلاثُ وَ عِشْرِیْنَ:

«تقدیر مقدرات، در شب نوزدهم، تحکیم آن در شب بیست‌ویکم، و امضاء در شب بیست‌وسوم است» و به این ترتیب بین روایات جمع مى‌شود.

ولى به هر حال، هاله‌اى از ابهام، شب قدر را به خاطر جهتى که بعداً به آن اشاره مى‌شود، فرا گرفته است.